TUGAY KABAN

Ülkemizde birçok açından eleştiri yöntemleri ortaya konulmuştur. Bu yöntemlerin doğruluğu ve yanlışlığı çoğu zaman açık bir şekilde olmasa da tartışılabilir. Bu yazı çerçevesinde, edebiyat metni eleştirileri açısından ortaya konan yöntemlerin –genel yöntemlerin- akislerini örneklendirmeye çalışacağım. Örneklerimin birer öneri olmadığını özellikle vurgulamak isterim. Bir edebiyat metnini eleştirmek mi istiyorsunuz? Şu gibi cümleler sizler için sunulabilir. Nefes […]

Bana söyleDaha mı güzeldi Venüs sendenVardığında o zirveye?Kıyıya doğru sürüklenenKırışık dalgalarKıvrımlı bedeninden yansıyor değil miydi?Boticelli’nin tahayyülüBenimkinden daha mâkuldü belkiRengarenk goncalarıEn çok ona lâyık diyeSevdiğine fırtlatmıştıBense senin o mükemmel sevimliliğiniÖrtmek için üfledimSeni anlatan kelimeleriPeki, o kelimelerGümüş bir sis gibi kaplar mı seni? Benim içinYüzen mavi bir göğün içindeYerçekimine direniyorsunParlak rüzgârlarla sarmalanmışsınGüneş ışıkları merdivenlerinVe senden önce davranan […]

Aslında bu yazıdan evvel, kardeşim Salih Tokgözoğlu’na yarım yamalak bir şekilde verdiğim söz üzerine, değerli dostlarımdan Ahmet Melih Karauğuz’un Olağan Hikâye isimli dergideki ‘Hikâyesini Yitiren Hikâye’ isimli makalesi üzerine bir şeyler söylemem -üstelik bunları da tivit atarak yapmam- gerekiyordu. Fakat genel olarak ‘hikâye’ üzerine düşünürken ve düşüncelerimi olabildiğince keskin olmamaları için yontup, eritirken, bir şeyler […]

Rembo: “Modern olmak gerek, bu gerekli” demiştir. Yunus: “Yitirdim Yusuf’um Kenan ilinde / Yusuf bulunur, Kenan bulunmaz” demiştir. Birçok Batılının ki bu noktada ‘Batılı’ dediklerimiz elbette ‘entelicansiya’ değildir; kabul gördüğü ve reddetmekten yana olmadığı bir şey vardır; Doğu Doğu’dur, Batı da Batı. Bu kabulün hissî yahut fikrî tarafları üzerinde zikredilecek her söz, o sözün söylendiği […]

Pek bir lâtif tavırlar ve kıymetli üslûplar. Bir ülkenin gündüzleri ve geceleri… Velhâsıl şapkalar boyunlara takılıyormuş. Köşe başında bir kedinin boyu boylanamadığı içindir ki soyu da soylanamıyormuş. Kadıncağızın biri uzak diyarları özlüyor olsun. Burada bir şey söylemek zor oluyor amma ne yapacaksın oralarda da var mezarlar, mezar taşları… Dilucuyla, gözucuyla, parmakucuyla öğrenecek değil herkes, elbet […]

Reklam sektörünün aşılamayı en sevdiği şey; insanların hep daha iyi şeylere lâyık olduklarıdır. Evet, insanlar gerçekten hep daha iyisine lâyıktır; bu doğru. Bu söylemin yanlış yönü; reklam hangi ürüne dayalı ise, o ürünün insan için en iyi olduğudur. Sen hangisine lâyıksın? Altın yahut kaimesi üzerinde virüsler barındırıyor, o zaman şahsî kartların senin için en iyi […]

Miladî 1453’te Konstantinapol’ün surları yıkıldığında bir çağ, yine miladî 1989’un Kasım ayında Berlin Duvarı yıkıldığında başka bir çağ kapandı. Bize, kapanan her çağ ile başka bir çağın; yeni, daha sahih ve daha ileri bir çağın başladığı öğretildi. Bu çağlar kendilerini doğururcasına ve kendilerini doğurdukça çoluklarını öldürürcesine zâlim çağlardı. Miladî asırlar… Nihayetinde her kapanış ve açılış […]

“Tabiat da onları” diye karşılık verdiğinde Sokrates, kendisi için neyin ne tarafta olduğunu,nerenin hangi yönünde bulunduğunu biliyordu. Bu bilgi ona dayanacağı bir duvar, yıkılacak duvarlarına bir payanda, sözlerinin yazılacağı bir kâğıt, sözlerini yazacak kelimeler sunuyordu. Nereden biliyorum bunun böyle olduğunu?Kendimden. Geçiyorsa, bir insan geçecektir bu kalabalık dünyanın bana yakın yerlerinden. Bu dünyanınbana yakın yerleridir benim […]

Tabiat adına verilen kararların neler olduğunu tam olarak bilemeyiz. Keza tabiatın kendi adına verdiği kararların olup olmadığını da bilemiyoruz… Ve nasıl öğrenebileceğimize dâir pek bir mâlumat da yok elimizde. Tabiat bizim için nedir? İnsanın ‘kendisine verildiği müddet ve ölçü kadarı ile’ etrafına (çevresine? doğaya?) engel yahut dâhil olmasının belirlenmiş kararı ne derecededir? Denilebilir ki; yine (her şahsiyet […]

Bazan, unuttuğunu sandığın şeyleri, birden bütün düşüncelerinin üzerinde bulursun. O unuttuğunu sandığın şey, hatta öyle ki o şeyi unuttuğunu bile unutmuşsundur, birden bütün haşmetiyle karşına dikilir ve ‘Hey! Buradayım! Bana bak!’ diye çırpınarak kendini göstermek için bağırıp durur. O şey, her ne ise; bazan da unutulan değil silinen bir şeydir. Bir defterden silgi ile bir […]